गौरा पर्वमा महिलाहरूले गौरी र महेश्वरको पूजा गर्दै सगुन गीत गाउँछन्। पूजा गर्दा महिलाहरूले गौरीलाई बिन्दी, चुरा, घुम्टो, ऐना, सिन्दूर, र कपूर चढाउँछन्। यस अवसरमा एक मेला पनि आयोजना गरिन्छ, जहाँ पुरुषहरूले पञ्च बिरुडा र अन्य खाद्य भेटीहरू समावेश गरिएको ठूलो कपडालाई आकाशमा फ्याँक्छन्। त्यसपछि महिलाहरूले उक्त कपडालाई जमिनमा हिर्काउँछन्। यो सम्पूर्ण कार्यलाई ‘फल फडकाउने’ भनिन्छ, जहाँ फलको अर्थ प्रसाद र फल हो, र फडकाउनको अर्थ पञ्चाउनु हो। अन्तमा, परिवारका प्रत्येक सदस्यले बिरुडा प्रयोग गरी पूजा गर्दछन्। गौरी र महेश्वरको पुत्ला मन्दिरमा राखेपछि पर्वको भोलिपल्ट समापन हुन्छ।
नेपालको सुदूरपश्चिमी समाजको सांस्कृतिक पृष्ठभूमिमा यो पर्वको ठूलो भूमिका छ। यस क्षेत्रका अन्य चाडपर्वहरू, जस्तै दशैं र तिहारभन्दा गौरा पर्वको उत्साह बढी महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। तर, यो पर्व मनाउने क्रम घट्दै गएको छ। देवताको पूजा गर्दा गाइने सगुन गीतहरू अब मुठ्ठीभर बुढापाकामामात्र सीमित छन्, र युवापुस्ताले थोरैमात्र सिक्ने प्रयास गरिरहेका छन्। यसैगरी, देउडा नृत्य पनि विस्तारै हराउँदै गएको छ। गौराको यो सांस्कृतिक धरोहरलाई जोगाइ राख्न र भविष्यका पुस्तामा हस्तान्तरण गर्न विशेष प्रयास आवश्यक देखिन्छ।
राज्यलक्ष्मी बुढा (कक्षा ९)